ریشه گیاه شناسی هل (هِل) از زبان خانوم ادویه:
گیاهی علفی، چندساله و همیشه سبز است. این گیاه متعلق به تیره زنجبیل می باشد.
ارتفاع این گیاه متفاوت و بین ۲ تا ۲.۵ متر می باشد. اگرچه در برخی مناطق ارتفاع آن به چهار متر نیز می رسد.
برگ های این گیاه طویل، نیزه ای شکل و به رنگ سبز تیره بوده و در ناحیه رگبرگ ها کم و بیش کرکدار است.
هل از سیستم ریشه ای نسبتاً قوی برخوردار است و شامل ریشه اصلی و ریزوم ها می باشد.
از ریزوم ها، ساقه های متعدد رویشی و همچنین ساقه های گلدهنده به طول ۶۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر منشعب می شوند.
ساقه های گلدهنده دی ماه ظاهر شده و به طور مستقیم یا بعضاً به صورت خوابیده روی زمین قرار می گیرند.
گل ها در این گیاه کوچک، دوجنسی و به رنگ سفید با سبز روشن است.
این گل ها به تدریج از فروردین تا مرداد و حتی در برخی شرایط اقلیمی تا شهریور ماه ظاهر می شوند.
طول گل ها ۳ تا ۴ و پهنای آن به ۱.۵ تا ۱.۷ سانتیمتر می رسد.
میوه ها کپسول سه خانه ای، بیضی شکل و به رنگ زرد یا سبز روشن است.
طول میوه تازه متفاوت است و به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی داشته و بین ۱ تا ۵ سانتیمتر است.
طول میوه کاملاً رسیده در واریته ماژور بین ۲.۵ تا ۵ سانتیمتر و رنگ آن زرد تیره می باشد.
هنگامی که خشک می شود رنگ آن قهوه ای تیره می گردد. این واریته مرغوب ترین نوع هل بوده و به هل صادراتی یا سیلانی معروف است.
داخل هر میوه هل ۱۲ تا ۵۰ عدد دانه وجود دارد. رنگ دانه ها قهوه ای تیره و سطح آنها ناصاف، کم و بیش قلبی شکل و یا به شکل مثلث است.
وزن هزاردانه ۲۲ تا ۲۳ گرم است.
خانوم ادویه حالا قصد معرفی خواص این گیاه رو داره:
۱- هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.
۲- جویدن دانه های هل پس از صرف غذا ضمن کمک به هضم و گوارش بهتر غذا، می تواند بوی نامطبوع دهان(مثل بوی سیر و پیاز) را نیز خنثی کند.
۳- دانه های هل خواص گرمابخشی داشته و معده و روده ها را تقویت می کنند.
۴- هل اشتها را تحریک می کند و عمل هضم غذا را بهبود می بخشد.
۵- نوشیدن دم کرده ی داغ آن موجب تسکین کولیت، سوءهاضمه، باد نفخ، حالت تهوع و بی حالی شده و مانع ترشح زیاد اسید معده می شود.
۶- یکی از خواص ویژه و بسیار ارزشمند هل، جلوگیری از تشکیل خلط در گلو است. از این رو می توان آن را به محصولات لبنی و پودینگ ها افزود تا اثر شیر را که موجب تشکیل خلط در گلو می شود خنثی کرده و به هضم آن نیز کمک کند.
۷- دانه های هل خاصیت داروی اکسپکتورانت را دارد و سینوس ها و برونش ها، بینی و سینه را از خلط و ترشحات اضافی پاک می کنند.
۸- هل چنان که ذکر شد خواص گرمابخش و انرژی زا دارد از این رو به بهبود روحیه و بازیابی انرژی و توان از دست رفته کمک می کند، اضطراب و نگرانی را کاهش می دهد و در رفع افسردگی موثر است.
۹- هل همچنین کلیه ها را تقویت می کند و گفته می شود برای درمان شب ادراری کودکان مفید است.
۱۰- تقویت کنده قلب و بدن است.
۱۱- بادشکن بوده و گاز معده و روده را از بدن خارج می سازد.
****** خانوم ادویه مرجع بزرگ و معتبر تهیه انواع ادویه درجه یک ******
۱۲- علاوه بر این، بعضی ها هنگام دم کردن چای معمولی چند دانه هل یا یک عدد میوه هل را در چای می ریزند و همراه با آن دم می کنند. این چای، هم خوش طعم تر می شود و هم خاصیت درمانی دارد.
۱۳- دانه هل تقویت کننده معده، ضدنفخ و بادشکن است؛ در ضمن به هضم غذا هم کمک می کند.
۱۴- از هل به عنوان دارو برای معالجه سرفه، سرماخوردگی و تب استفاده می کنند. در صورتی که عرق بدبویی دارید یا دهان شما بوی خوبی نمی دهد، ۶گرم هل را با غلافش به صورت چای دم کنید و در طول یک روز به مرور بنوشید.
۱۵- برای درمان استفراغ و تهوع نیز توصیه می شود مقداری دم کرده هل مصرف کنید.
۱۶- مصرف هل برای رفع سردرد و کاهش حملات بیماری صرع نیز توصیه می شود.به این منظور مقداری از هل را مانند انفیه از بینی بکشید.
۱۷- ادرار آور است.
۱۸- قاعدگی را باز می کند.
۱۹- زخم های دهان را برطرف می کند، بدین منظور دم کرده هل را در دهان قرقره کنید.
۲۰- برای تسکین درد گوش ، گرد هل را در گوش بریزید.
۲۱- تب را پایین می آورد.
۲۲- معالج سرماخوردگی است.
۲۳- برای تسکین درد روماتیسم مفید است.
۲۴- ضد مسمومیت است.
۲۵- برای رفع بیماری های چشم مفید است.
۲۶- بر طرف کننده خستگی می‌باشد.
۲۷- تقویت کننده حافظه است.
۲۸- برای سنگ کیسه صفرا مفید می‌باشد.
۲۹- شادی آور است.
۳۰- برای نقرس مفید می‌باشد.
۳۱- مکیدن هل بوی بد دهان را از بین می‌برد.
با خانوم ادویه همراه باشید تا نحوه مصرف هل رو بهتون آموزش بده:
دم کرده :
مقدر ۳۰ گرم هل کوبیده را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت ۱۰ دقیقه دم بکشد سپس صاف کرده و بنوشید .
هل را همچنین می توان به چای اضافه کرد .
تهیه یک دم کرده دارویی با هل:
برای تهیه یک دم کرده ی گیاهی معطر و آرام بخش و خوش طعم، ۴ عدد دانه هل را همراه با ۴ عدد دانه فلفل سیاه، ۴عدد دانه میخک، یک قطعه دارچین نکوبیده و چند حلقه نازک زنجبیل تازه در ۶۰۰ میلی لیتر آب بریزید.
آن را به مدت نیم ساعت روی حرارت ملایم قرار دهید، اما مواظب باشید نجوشد.
دم کرده را صاف کنید و به صورت داغ همراه با کمی شیر یا عسل بنوشید.
نوشیدن این دم کرده دو بار در روز، درمانی فوق العاده برای سرفه و سرماخوردگی است.
نکته:
برای عطرآگین کردن غذا، شیرینی یا مربا، حتما لازم نیست غلاف آن را باز کرده و دانه های سیاه رنگ هل را مورد استفاده قرار دهید؛
میوه هل با همان غلاف نیز به اندازه کافی غذاها را خوش طعم می کند؛
مگر آنکه طعم جویدن دانه های هل در دهانتان را دوست داشته باشید.
عوارض این گیاه و موارد خاص مصرف:
- مصرف زیاد این ادویه در افرادی که طبیعت گرم دارند مضر است.
- کسانی که یبوست دارند کمتر مصرف کنند.
- کسانی که فشار خون یا زخم معده دارند نباید در خوردن آن زیاده روی کنند.
- مصرف زیاد آن هم تپش قلب را افزایش می دهد و هم برای بیماری های روده و ریه مفید نیست.
- برای بیماری‌های سوزاک و سیفیلیس و عفونت های ادراری بانوان حامله مضر می‌باشد.
- کسانی که ورم پروستات دارند کم مصرف کنند.
- مقدر مصرف زیاد هل برای روده ها مضر است . برای رفع این اشکال آنرا باید با کتیرا خورد .
- توجه کنید که مقدار مصرف باید از یک مثقال بیشتر نشود.
برای تهیه هل میتوانید بر روی این لینک کلیک نمایید.
برای تهیه پودر هل میتوانید بر روی این لینک کلیک نمایید.
برای اطلاع از خواص دارویی ادویه ها موارد منع مصرف میتوانید پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید.
برای ورود به پیج اینستاگرام میتوانید بر روی این لینک کلیک نمایید.